Ulibarri Euskaltegia » MINTZAKIDEEN MINTZAIRA

MINTZAKIDEEN MINTZAIRA: Salinger

Mintzakide | 2010(e)ko febrerok 10

«Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara»
Jean Barbier
Supazter chokoan (Baiona, 1922)

***

J.D. Salinger joan berri da. Jende askorentzat Zekale artean harrapaka (The Catcher in the rye) liburua totem bat da. Hona hasiera, Iñaki Iñurrietaren 1991ko itzulpenean:

«Hau benetan aditu nahi baduzue, lehenengo zera jakin nahiko duzue beharbada, non jaio nintzen, eta nolakoa izan zen nire haurtzaro kaxkarra, eta zertan ari ziren nire gurasoak eta hori dena ni jaio aurretik, eta David Copperfielden antzeko kakazahar guzti hori, baina ez dut gogorik horretan sartzeko. Batetik, zer horrek aspertu egiten nau, eta bestetik, nire gurasoei ondoeza egingo litzaieke beren gauzak azalduko banitu. Oso sentiberak dira horrelakoetan, batez ere aita. Jatorrak dira, ez dut ukatzen, baina baita zera baino sentiberagoak ere. Gainera, ez noakizue nire autobiografía malapartatu osoa edo horrelakorik kontatzera. Justu azken Eguberriak inguruan gertatu zitzaidan zer txoro hura da zuei kontatzera noana, jota geratu eta atseden hartzera hona etorri aurrekoak, alegia.»

Iruzkinak: Ez dago iruzkinik »
Kategoriak: MINTZAKIDEEN MINTZAIRA, OROKORRA
Tags: Berba egin, Euskera, Mintzakide, Mintzatu
RSS
Trackback

MINTZAKIDEEN MINTZAIRA: Alvaro Cunqueiro

Mintzakide | 2010(e)ko febrerok 3

«Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara»
Jean Barbier
Supazter chokoan (Baiona, 1922)

***

Hona Alvaro Cunqueiro (1912-1981) idazle galegoaren Han-hemengo jendea liburuaren pasartetxo bat. 1996an Mikel Iriartek ekarri zuen euskarara.

«Pontes, izenez Manuel, Argentinatik itzuli zen herentzia bat zela-eta, eta gripeak jota ohatzean zegoela, Mar del Plata-n zeukan andregai bat gogoratu zitzaion, Virna Filossi izeneko italiarra, eta ahalak bidali zizkion anaia Adolfori neskarekin bere izenean ezkontzeko. Baina Adolfori neska gustatu nonbait, ahalak zakarrontzira bota eta bera ezkondu zen calabresarekin. Pontes ez zen sekula kolpe gaizto hartatik osatu, nahiz eta Adolfori herentzian zegokion partea eman ez, desagertu egin zelako. Pontes bere amodioez mintzatzen zitzaidan Campo Castillo-ko taberna batean, Lugon, eperra jaten ari ginela.»

Iruzkinak: Ez dago iruzkinik »
Kategoriak: MINTZAKIDEEN MINTZAIRA, OROKORRA
Tags: Berba egin, Euskera, Mintzakide, Mintzatu
RSS
Trackback

MINTZAKIDEEN MINTZAIRA: Albert Camus

Mintzakide | 2010(e)ko enerok 27

«Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara»
Jean Barbier
Supazter chokoan (Baiona, 1922)

***

Hona Albert Camus (1913-1960) idazlearen Arrotza liburuaren pasartetxo bat. 1970ean Txato Agirrek ekarri zuen euskarara.

«Hotzak iratzartu nau. Begiak ireki ondoren, lehen baino argiago aurkitu dut gela. Ez zegoen itzal ttipienik ere eta gauzen distirak min ematen zidan begietan. Istant honetan heldu ziren amaren lagunak. Dozena bat. Banaka-banaka sartu ziren. Ez dute aulki hotsik atera. Inoiz inori ez bezala begiratzen nien, eta haien mugimendu guztiak zaintzen nituen. Hala ere ez nien ulertzen eta neke zitzaidan haien mundua sinesten. Mantal bat zuten soinean emakumezkoak, gerrian soka batekin lotua eta honela nabarmenagotzen zitzaien tripa borobila. Lehen aldiz ohartu nintzen nolako tripa zuten emakume zaharrek. Gizonezkoak argal eta ilezuri. Haien begi erdi estaliek harritzen ninduten gehienik haien aurpegietan. Esertzerakoan, niri begiratu didate ia guztiek, burua astintzen zutelarik. Ezpain gastatuak eta hortz gabeak. Ez nekien agurtzen ninduten edo keinu bat zen. Agurra zela uste dut. Une honetan ohartu naiz nire aurrean eseri direla denak, atezainaren alboan. Ni juzgatzeko ote zeuden irudipena sortu zait.»

Iruzkinak: Ez dago iruzkinik »
Kategoriak: MINTZAKIDEEN MINTZAIRA, OROKORRA
Tags: Berba egin, Euskera, Mintzakide, Mintzatu
RSS
Trackback

MINTZAKIDEEN MINTZAIRA: James Joyce

Mintzakide | 2010(e)ko enerok 20

«Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara»
Jean Barbier
Supazter chokoan (Baiona, 1922)

***

Hona James Joyce (1882-1941) idazle irlandarraren Artistaren gaztetako portreta liburuaren pasartetxo bat. 1992an Irene Aldasorok ekarri zuen euskarara.

«Eskerga zen gauza guztietan eta leku guztietan pentsatzea. Jainkoak bakarrik zezakeen hori. Saiatu zen pentsatzen nolako pentsamendu handia beharko zukeen horrek. Baina Jainkoarengan bakarrik pentsatu ahal izan zuen. Jainkoa zen Jainkoaren izena, berea Stephen zen bezalaxe. Dieu zen Jainkoa frantsesez eta hori ere Jainkoaren izena zen; eta norbaitek Jainkoari otoi egiten zionean eta Dieu esan, bertantxe zekien Jainkoak frantsesa zela otoitzean ari zena. Baina nahiz eta munduko hizkuntza ezberdin guztietan izen ezberdinak izan Jainkoarentzat eta nahiz eta Jainkoak pertsona guztiek euren hizkuntza ezberdinetan esaten zutena ulertu, Jainkoa, halere, Jainko bera zen eta Jainkoaren egiazko izena Jainkoa.

Oso nekatuta utzi zuen horrelako gogoetak.»

Iruzkinak: Ez dago iruzkinik »
Kategoriak: MINTZAKIDEEN MINTZAIRA, OROKORRA
Tags: Berba egin, Euskera, Mintzakide, Mintzatu
RSS
Trackback

MINTZAKIDEEN MINTZAIRA: Jonathan Swift

Mintzakide | 2010(e)ko enerok 13

«Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara»
Jean Barbier
Supazter chokoan (Baiona, 1922)

***

Literatura unibertsaleko idazle handi eta mitikoa dugu gaur hemen, MINTZAKIDEEN MINTZAIRA sail honetan. Hona Jonathan Swift (1665-1745) idazlearen Gulliver-en bidaiak liburuaren pasartetxo bat. 1990ean Iñaki Mendigurenek ekarri zuen euskarara.

«Zutik jarri nintzenean, ingurura begiratu eta ikuspegi atseginagorik sekula ez dudala ikusi aitortu behar dut. Inguruko landazabalak etengabeko lorategia zirudien, eta alor hesituek, hamabi metroko karratuak gehienetan, beste hainbat lore-multzo ematen zuten. Alor haietan hamarren bat areako basoak zeuden tarteka eta zuhaitzik handienek, nire iritziz, bi metro ingurukoak izango ziren. Hiria ikusi nuen ezkerretara, antzokiko eszenategirako pintatua zirudielarik.»

Iruzkinak: Ez dago iruzkinik »
Kategoriak: MINTZAKIDEEN MINTZAIRA, OROKORRA
Tags: Berba egin, Euskera, Mintzakide, Mintzatu
RSS
Trackback

MINTZAKIDEEN MINTZAIRA: Ilunbeen Bihotzean

Mintzakide | 2010(e)ko enerok 6

«Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara»
Jean Barbier
Supazter chokoan (Baiona, 1922)

***

Literatura unibertsaleko idazle asko dugu euskaraz. Hona Joseph Conrad (1857-1924) idazlearen Ilunbeen Bihotzean liburu enblematikotik ekarritako zatitxoa.

«Zur eta lur begiratu nion. Han zegoen bera nire aurrean, koloretsu, bufoi talde batetik ihes egin balu bezala, gogotsu, zoragarri. Existitzea bera ere gertaezina zen, adierazezina eta guztiz ulergaitza. Problema konponezin bat zen gizon hura. Pentsaezina zen nola existitu zuen, nola erdietsi zuen hain urrun iristea, nola moldatu zen irauteko, zergatik ez zen istantean desagertu.»

Iruzkinak: Ez dago iruzkinik »
Kategoriak: MINTZAKIDEEN MINTZAIRA, OROKORRA
Tags: Berba egin, Euskera, Mintzakide, Mintzatu
RSS
Trackback

MINTZAKIDEEN MINTZAIRA: Jean Barbier

Mintzakide | 2009(e)ko diciembrek 30

«Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara»
Jean Barbier
Supazter chokoan (Baiona, 1922)

***

Gorago duzun aipu hori, MINTZAKIDE, Jean Barbier izeneko idazlearena da. Gehiago jakin nahi baduzu hartaz, jakizu Donibane Garazin (Nafarroa Beherea) jaio zela, 1875ean, eta 1931n Senperen (Lapurdi) hil. Idazle joria izan zen: ipuinak, antzerkia, olerkiak, kazetaritza-lanak, e.a. landu zituen. Supazter Txokoan izenburu duen ipuin- eta antzerki-bilduma lan ezagunenetakoa du. Hona neguko arratsei dedikatu zein olerki-zatitxoa.

Oi neguko arratsak, supazter xokoan,
Xixtuka ari dela haizea kanpoan,
Atheak hetsirikan, suaren ondoan,
Elgarri kontra oro, sukalde beroan!

Iruzkinak: Ez dago iruzkinik »
Kategoriak: MINTZAKIDEEN MINTZAIRA, OROKORRA
Tags: Berba egin, Euskera, Mintzakide, Mintzatu
RSS
Trackback

MINTZAKIDEEN MINTZAIRA: Bernard Etxepare

Mintzakide | 2009(e)ko diciembrek 23

«Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara»
Jean Barbier
Supazter chokoan (Baiona, 1922)

***

Bernard Etxepare dugu euskarazko idazlan bat lehenengoz argitaratu zuen idazlea. Ez dakigu ez noiz ez non jaio zen. 1545ean argitaratu zen «Linguae Vasconum Primitiae» poesia liburuskaren hitzaurrean dioenez «bertze nazione orok uste dute ezin deus ere skriba daiteyela lengoaje hartan, nola bertze orok baitute skribatzen berian». Beraz, euskalduntasunak bultzatu zuen idaztera; baina ez soilik horrek. Poesiarekiko grinak ere euskarazko lehenbiziko olerki erotikoak idaztera bultzatu zuen. Hona hemen adibidetxo bat, MINTZAKIDE, baina ez zaitez beldurtu euskara “arraro” horrekin. Har ezazu kontuan 1545eko hitzak direla!!!

Munduan ez da gauzarik hain eder ez plazentik
Nola emaztea gizonaren petik biluzgorririk
Beso biak zabaldurik dago errendaturik
Gizon horrek dagiela hartaz nahi duenik.

Jo badeza dardoaz ere gorputzaren erditik
Aingeruak bano oboro ez larrake gaizkirik
Baina dardoa ematurik zauria ere sendoturik
Bere graziaz ezartzen ditu elkarrekin baketurik.

Tira, MINTZAKIDE, oso-oso erotikoak ere ez dira: emaztea biluzik, besoak zabaldurik, gizonaren dardoa emakumearen gorputzaren erdi-erditik… eta hori guztia ederra dela! Bale, ados! Erotikoak baino, minierotikoak! Baina, kontuan hartu apaiza ere bazela!!! Gaurko apaizek honetaz guztiaz hitz egiten al dute? Horra galdera.