“Erraiten du Aristotelek, on dela, alferkeriaren herritik khentzeko, eta desterratzeko: eta herrien ere bere erregeren edo bertzeren kontra iaikitzetik begiratzeko, zenbait obra handiren hastea, zenbait dorreren edo gazteluren egitea, eta hetan iendearen enplegatzea (Arist. lib. 5 Politic. cap. 11). Nola ageri baita Ejiptoko Piramidetan, zein eragin baitzituen errege Faraonek, iendeak alfer etzeudezin amoreakgatik….”

“Gero” liburuaren 1. ataletik. Liburu honetan Axularrek gauzak geroko ez iztearen garrantzia azpimarratzen du, nagikeriaren kontra eginez.

Estatistikek diotenez, 4 ordu eta piku ematen omen dugu euskaldunok telebistaren aurrean egunero.
Zuen kasuan? Hainbesterako ote da? Horrela edo antzera balitz, bi kontu hausnarketarako:

1. Pentsatu duzue inoiz denbora hori beste gauza emankorrago batzuetan emateak ekarri ahal dizuenaz (bikote, lagun edota familiarekiko komunikazioaz ari naiz, baina beste edozer izan liteke). Ez dakit, agian erabaki kontzientea da eta kitto.
2. Zein kate edota zein hizkuntzatan ematen duzue telebista denbora hori? Planteatu duzue inoiz hizkuntza batean emandako “input” denborak hizkuntza horretarako erraztasunean nola eragiten duen? Ikusita orain dela gutxi arte Tele 5 izan dela E.A.E.n gehien ikusten zen telebista eta ETB 1ek %3 eta pikuko audientzia baino ez duela….badirudi euskaldunok badugula zer hobetu geure burmuinak euskaraz errazago ibil daitezen, ezta? Kontuan izan, telebistei dagokienez Hamaika finkatua dela jadanik Bilbo Handian.

Azkenez, kontuan izan zenbat ordu/halako erraztasuna ekuazio hau ez dela bakarrik telebistarentzat aplikagarri, irakurketa, jolasak, aisia, lan orduetako hizkuntzak,… denak du antzeko eragina.

Zelan eman dugu oporraldia? Ohitu gara jada egunerokotasunarekin berriz? Orain baina, eguna luzeagoa dugu, giroa epelagoa,… bertan da maiatza, eguraldia gozatu!

“Homo homini lupus” (“Gizakia otsoa da gizakiarentzat”) idatzi zuen Thomas Hobbes filosofo ingelesak (1588-1679). Gizakiaren ankerkeria zuen oinarri baieztapen borobil hau egiteko. Bere ustez, norberekeria oinarrizkoa da gizakiarengan berez, eta gizarteak bideratzen du hori elkarbizitza erraztu asmoz.

Beroni kontrajarriz, Jean Jaques Rousseau filosofo suitzarra (1712-1778) kokatu dugu gaurkoan. Rousseauk gizakia berez ona dela eta gizartea dela bere izaera usteltzen duena baieztatu zuen “Emilio edo hezkuntzari buruz” bere lanean.

Badakigu jakin, gauzak ez direla ez zuri-zuriak ezta beltzak ere izaten orokorrean. Baina, filosofia bi hauei dagokienez, zeinek du indar gehiago zuen ustez?

Hor geratzen da galdera, airean, mintzakideok hausnarketarako eta berriketarako aitzakia izan dezazuen.

Hona John Dos Passos (1896-1970) idazle estatubatuarraren Manhattan Transfer liburuaren pasartetxo bat. 1999an Iñazio Lopez de Aranak eta Martzelo Lopez de Aranak ekarri zuten euskarara.

Ba al zenekien martxoa hil aberatsenetakoa dela atsotitzetan? Aldaketa sasoia delako izango da, seguraski. Hor ditu ondoan negua zein udaberria. Gerta liteke batera hurreratzea. Gerta liteke bestera jotzea. Horregatik agian esaten dira oso atsotitz kontrajarriak. Batzuk honelakoak: Martxo kakatsu, apirile urregorri. Beste batzuk honelakoak: Martxo ederrak sagardo upelak bete. Martxoa. Martxua. Martia. Epaila.

Aste santua ate joka duzu. Zabalduko al diozu atea? Ala ez. Ala zu ez zara horretaz arduratzen?

Hona Jonathan Swift (1667-1745) idazle irlandarraren Gulliver-en bidaiak liburuaren pasartetxo bat. 1990ean Iñaki Mendigurenek ekarri zuen euskarara.

Udaberrian sartu al gara? Gehienetan ekinozioa martxoaren 21ean da. Ez beti. Gaur hilak 22 dugu. Agur esan al diozu neguari?